Mongoose Traveller - recenzja i rzut okiem

Ten post nie powstałby gdyby nie zaskakujący prezent od Key-Ghawra. Podczas jego wizyty w Warszawie umówiliśmy się na spotkanie, rozmowę i wymianę kserówek. Co zaskakujące, dr. Key sprezentował mi kieszonkowe wydanie Travellera, nie wiedząc, że tym samym odmienia historię RPG. Do tamtej pory gdy myślałem o prowadzeniu SF, automatycznie zakładałem wykorzystanie zasad Alternity. Lektura podręcznika sprawiła, że zmieniłem zdanie. Ostatnimi czasy preferuję mechaniki prostsze, mniej skomplikowane i bardziej intuicyjne. Takie, przy których nie muszę wkuwać wielu rzeczy na pamięć, które dają się łatwo modyfikować i są odporne na błędy wynikające z takich zmian.

Ważną rzeczą jest to, abym nie musiał zbytnio dłubać przy zasadach, aby odpowiadały mi i zajmowały niewielką część potencjału intelektualnego, jaki przeznaczam na grę. Prowadzenie SF to cięższa robota, niż fantasy, trzeba pomyśleć o wielu rzeczach, które w przypadku quasi-średniowiecznych realiów są podane na talerzu. Stąd prostota i sprawność reguł to nieoceniona pomoc. dodatkowo, ostatnimi czasy prowadzę przez internet, stąd co bardziej skomplikowane mechaniki odpadają, inaczej rozmawia się przez komunikator, inaczej na żywo, a omawianie niuansów reguł to już koszmar.


Podróżnik stary, ale jary
Traveller to bardzo stary system. Należy do pierwszej trójcy RPG, do grona gier które powstały w latach siedemdziesiątych XX wieku i nadal są wydawane, żyją na rynku wydawniczym. Pozostałe dwie to rzecz jasna (Advanced) Dungeons&Dragons oraz Basic Roleplaying System. Dołączenie Traveller do tej grupy może wydawać się zaskakujące, ponieważ w Polsce jest on stosunkowo najmniej znany. D&D i Zew Cthulhu ukazały się na polskim rynku i zdobyły serca graczy, Traveller takiej okazji jeszcze nie miał. Kiedy zacząłem się interesować grą, spotkały mnie dwie niespodzianki. Po pierwsze, ogrom fundomu Travellera. Wierzcie mi lub nie, ale istnieją całe strony i fora poświęcone Trzeciemu Imperium, zasadom, przeróżnym edycjom gry. Udzielają się w nich ludzie którzy grają od lat siedemdziesiątych czy zostali wprowadzeni do gry przez ojców! Travellerem zagrywają się inżynierowi, astrofizycy i zwykli fani SF. Wydawane są fanziny, powstają fanowskie dodatki i te korzystające z otwartej licencji. Ta grupa fanów żyje swoim własnym życiem, niespecjalnie oglądając się na to, co w mainstramowym świecie RPG się dzieje. Fascynujące.

Druga sprawa jaka mnie zainteresowała, to ilość edycji Traveller, jaka się ukazała. Jest ich co najmniej pięć, jak nie więcej, dość powiedzieć, że oprócz własnej mechaniki, gra została przeniesiona także na GURPS-a czy d20 (ech...). Na chwilę obecną głównym wydawcą jest Mongoose Publishing oraz niedługo wróci do gry Far Future Enterprises, szykujące piątą edycję systemu. Ta druga firma należy do jego twórcy, pana Marca Millera, który pomimo turbulencji i przeszkód, od lat poszerza, modyfikuje i pracuje nad swoim opus magnum. Historia Travellera to materiał  na inną, sążnistą notkę, więc na razie dość powiedzieć, że linia wydawnicza i dzieje gry są równie rozbudowane co D&D czy BRP.

Książka, która znajduje się w moim posiadaniu to kieszonkowe wydanie podręcznika podstawowego, który ukazał się nakładem Mongoose Publishing. Dostajemy tylko zasady, praktycznie pozbawione odniesień do OTU (Official Traveller Universe). To przysłowiowa "skrzynka z narzędziami", pozwalająca nam na zmontowanie takiej gry, jaka nam przyjdzie do głowy. Przy odrobinie starań możemy poprowadzić na tych regułach praktycznie wszystko: od grimm&gritty w stylu "Aliensa" przez idyllicznego "Star Treka" po zaawansowanego technologicznie i bardzo space operowego "Mass Effecta". Każdy znajdzie coś dla siebie. Owszem, być może trzeba będzie sięgnąć po któryś z dodatków, ale to dlatego aby odjąć sobie pracy, a nie dlatego że podstawka specjalnie coś omija.

Dość powiedzieć, że jak do tej pory Mongoose Publishing wykorzystał reguły Travellera, aby wydać następujące settingi: oficjalny wiat gry, czyli Trzecie Imperium, Babylon 5, Judge Dredd, Hammers Slammers (militarystyczne SF, oparte o cykl powieściowy Davida Drake'a), 2300AD (remake gry, która miała połączyć Travellera z Twilight 2000), Cthonian Stars (SF z mitami Cthulhu w tle) czy zapowiadany na przyszły rok Prime Directive (kolejne podejście do uniwersum Star Treka). Jak widać przekrój jest różnorodny i ogromny, co świadczy o uniwersalności zasad.

Na marginesie dodam, że podobno tylko jeden podpis dzielił Mongoose Publishing od wydania Mass Effecta na zasadach Travellera.

Mechanika podróży międzygwiezdnych
Na wstępie muszę się do czegoś przyznać: nie czytałem innych edycji gry. Miałem kiedyś grać w Megatravellera, ale było to bardzo dawno temu i nic nie pamiętam. Z tego powodu nie czuję się na siłach porównywać wersję Mongoose Publishing do innych wydań. Skupię się na opisie mechaniki i tego, jak sprawdza się w grze. Wiem, że to dość zawężony obraz, proszę o wybaczenie.

Przygodę z Travellerem rozpoczynamy od losowania postaci. Jej cechy określamy rzucając 2k6 i sumując wyniki. Współczynniki to: Siła, Zręcznośc, Wytrzymałość, Inteligencja, Edukacja oraz Pozycja Społeczna. Od wysokości współczynnika zależy wynikający z niego modyfikator do rzutu. Następnie określamy pochodzenie postaci, kilka umiejętności początkowych i zaczynamy losować jej historię. To początek zabawy. Drobna uwaga na marginesie, Traveller słynął z tego, że bohater mógł zginąć podczas tworzenia. Tak, jednym z etapów wybory Kariery jest tzw. survival roll. W oryginalnych regułach nieudany test oznaczał śmierć. W zasadach Mongoose zmieniono ten aspekt: po nieudanym teście losowane są konsekwencje, choć gracze mogą wybrać tryb Iron Man i grać na starych regułach...

Kariera postaci jest bardzo ważna. Do wyboru mamy ich 12, a każda dzieli się na trzy specjalizacje. Może być kupcem, marines, służyć we flocie, być artystą, obywatelem czy agentem. Trzynasta kariera, Psionik, to opcjonalna ścieżka, którą można wybrać po dopuszczeniu przez Prowadzącego. Teoretycznie nasz bohater kwalifikuje się do wykonywania służby (musi przejść test, zależny od kariery), zdobywa pewne umiejętności, przeżywa czteroletni okres służby, awansuje w rangach, zbiera pieniądze itp. itd. Podczas służby mogą go spotkać różne, ciekawe rzeczy: zdobędzie przyjaciół lub narobi sobie wrogów, wda się w podejrzane interesy lub zostanie bohaterem. Najważniejsze są umiejętności, jakie zdobywa, a ich liczba jest różna. Bohater zawsze losuje jedną, jednak z awansami lub wydarzeniami może ich uzbierać więcej. Koniec końców nasz heros opuści posadkę, zbierze do kupy majątek, wyposażenie i wszystko to, co nazbierał przez lata i stanie przed wyborem: co dalej.

Założenie systemu jest takie, że drużyna skumuluje swoje zasoby i będzie chciała kupić statek. Powiedzmy sobie szczerze, do tego wymagane są ogromne pieniądze, dlatego na pewno zaciągnie kredyt. Aby go spłacać, utrzymać jednostkę na chodzie będzie musiała pracować i na tym opiera się Traveller. Bohaterowie są taką międzygwiezdną prywatną inicjatywą: szmuglują, handlują, wożą pasażerów, szukają skarbów, a być może też zostaną piratami. Zasady dotyczące handlu, podróży kosmicznych, wydarzeń w przestrzeni i walk statków są napisane zgrabnie i łatwo je opanować. Wszystkie opierają się na tym samym mechanizmie co reguły dla bohaterów, ale z drugiej strony nie to ma miejsce np. w Serenity). Odrobinę przerażająca jest ilość tabel, ale na szczęście nie trzeba do nich bez przerwy zaglądać. Raz, może dwa na sesję, a i tak informacje w nich zawarte nie są krytyczne (tzn.  gracze mogą chwilę poczekać, aby Prowadzący sprawdził, jak daleko sięgają ich sensory). Najbardziej skomplikowany mechanicznie rozdział to samodzielna konstrukcja statku, ale osobiście wolałem pozostałem przy gotowcach, jakie zaprezentowano nam w podręczniku.

Rozdział pierwszy to tworzenie  bohatera, drugi i trzeci mówią o zasadach gry i walki. Mechanika Travellera jest prosta: standardowy poziom trudności testu to 8. Rzucamy 2k6, dodajemy modyfikator z cechy i umiejętności. Jeśli wynik jest równy lub większy, odnieśliśmy sukces. Im trudniejsze zadanie, tym wyższy wynik musimy uzyskać, im prostsze, tym niższy. Brak wymaganej umiejętności oznacza modyfikator -3 do testu. I to koniec podstawowych reguł, proste prawda?

Równie prosta jest walka. Nasz bohater ma do dyspozycji dwie akcje: Ważną (Significant) i Pomniejszą (Minor). Oprócz kilku przykładów podano ich definicje, tak aby Prowadzący mógł łatwo ocenić, do której kategorii zalicza się zaskakujący pomysł gracza. Akcja Ważna to taka, która wymaga całkowitego skupienia uwagi na kilka sekund. Kolejne proste i ciekawe rozwiązanie. Rzecz jasna występuje kilka "komplikacji", odrzut i opóźnienie broni, można parować i unikać ciosów, przyśpieszyć lub opóźnić swoją akcję. Niemniej, dwie trzy walki i wszyscy gracze będą wiedzieli, co robić, kiedy i czy dana akcja im się opłaci. Pod względem prostoty i grywalności d20 może się schować, a nawet Savage Worlds wydaje się być przesadnie przekombinowane.

Kolejny rozdział to gratka dla Prowadzącego: opowiada o niebezpieczeństwach i wyzwaniach, jakie można postawić przed graczami. Spotkamy w nim reguły dotyczące radiacji, wysokiej i niskiej grawitacji, działanie próżni, trucizn, gazów. Szybkie zasady pozwolą wylosować miejscową faunę lub losowo określić co spotkało naszych bohaterów. Ten rozdział to generator sandboxowy, pozwalający określić motywacje przeciwników, co się dzieje, gdzie i dlaczego sprawy wzięły w łeb. Dzięki niemu możemy poprowadzić wiele przygód i szczerze mówiąc, wiele więcej do szczęścia nie potrzeba. Kilka prostych tabelek pozwala przy odrobinie wyobraźni nakreślić multum fabuł, dać graczom wiele możliwości do wyboru i przedstawić niezwykle otwarty wszechświat. Jego rozszerzeniem jest Supplement 9: Traveler Campaign Guide, który pozwala na "automatyczne generowanie kampanii", ale jeszcze z niego nie korzystałem. Na razie nie miałem takiej potrzeby, sama podstawka wystarcza w zupełności.

Dalsze rozdziały poświęcone ą samodzielnemu tworzeniu statków kosmicznych, ekwipunkowi, działaniom w przestrzeni oraz walce w międzygwiezdnej pustce. Mnie osobiście najbardziej zainteresowała ostatnia część podręcznika, mówiąca o tworzeniu sektora, w którym działać będą bohaterowie. To swoista mini-gra, dostarczająca dzięki losowej metodzie kreacji planet kolejnych inspiracji i nieprzewidzianych możliwości.Zawarte w niej reguły można zmodyfikować tak, aby nasz setting był bardziej space operowy lub ściśle naukowy. Mechanika cały czas opiera się kostkach sześciennych i jest spójna z innymi elementami: jak np. walka pomiędzy postaciami i wrogami.

Mongoose Traveller to jedna z tych gier, które doskonale spełniają moją wizję RPG. Fajne i spójne zasady wspomagają grę, ale jej nie ograniczają. Ojciec Kanonik z Inspiracji ukuł taką tezę: "jedne reguły na całe życie". Traveller spełnia te założenie: zasady wystarczą na długo, jeśli tylko pomysłów, inspiracji i chęci wystarczy. Podręcznik daje mechanikę do ciekawych przygód, pozostawiając prowadzącemu wolną rękę i dając taką swobodę, jakiej potrzebuje. Dzięki tym narzędziom możecie skonstruować dowolny świat, realia i konwencję. Cyberpunk, space opera, hard SF, cokolwiek sobie zażyczycie. Wystarczy jeden wieczór poświęcony na przygotowania i macie grę skrojoną na waszą miarę.