Do pięciu razy sztuka...

Zapewne wiecie, co chcę dać do zrozumienia przez ten tytuł? Tak, po kilku miesiącach od wydania, po uważnej lekturze Player's Handbook i D&D Basic, a nade wszystko po kilku sesjach rozegranych jako gracz i idących pełną parą przygotowań do pierwszej przygody jako DM, mogę  się pokusić o zrecenzowanie piątej edycji Dungeons&Dragons.

ŹLE SIĘ DZIEJE W PAŃSTWIE DUŃSKIM
Kilka lat temu sytuacja D&D była niewesoła. Czwarta edycja pomimo intensywnego marketingu, programu D&D Encouters i poprawionej edycji Essentials słabowała. Graczom nie przypadł do gustu model "MMORPG bez prądu", do gry przylgnęła łatka bitewniaka z przyrostkiem fabularnym. Grze wyrosła ogromna konkurencja w postaci Pathfindera, który kontynuował zasady trzeciej edycji na której wyrosła znaczna część graczy.

Wydawało się, że nowa gra, parce nad którą ogłoszono w styczniu 2012 roku, miała przywrócić blask matce wszystkich RPG. Zebrano spory zespół, który po pewnych przetasowaniach personalnych zabrał się ostro do pracy. Zapoczątkowano serię publicznych testów, zbierano wyniki ankiet, słuchano fanów. Nie wiem, czy waga tego faktu dotarła do szerokiej publiczności. TSR/WotC były firmami, które zawsze lepiej wiedziały od fanów jak się mają bawić, więc takie podejście było aktem niebywałej skruchy. Nauczka płynąca z niepowodzenia 4 edycji nie została zapomniana.

BEZKRÓLEWIE
Lata 2012-2014 to dziwny okres w historii D&D. Na czwartej edycji postawiono krzyżyk, ale piąta jeszcze się nie ukazała. Po dwóch podręcznikach "edycjoneutralnych" WotC przestało wydawać nowe pozycje, ograniczając się do wznowień poprzednich edycji. Zaprzestano aktualizacji narzędzi internetowych, zamknięto na czas jakiś wydawanie magazynów Dungeon i Dragon. Znikły kolumny wszystkich projektantów. Całe, ale to CAŁE moce przerobowe rzucono w dopracowywanie nowej edycji. To znak, jak poważna była sytuacja firmy i linii wydawniczej. Nie raz i nie dwa mówiłem, że porażka piątej edycji będzie oznaczała śmierć D&D.

W sierpniu 2014 roku ukazała się wreszcie długo wyczekiwana wersja Basic D&D, darmowa wersja mechaniki, która można porównać do wariantu free-to-play w grach sieciowych. Miesiąc później ukazał się Player's Handbook i nadszedł moment by zgłębić i ocenić nową edycję.

DUŻO, ALE PO TROCHU
Jeśli wydanie darmowej wersji zasad było ciekawym posunięciem, to równie intrygująca byłą zmiana modelu wydawniczego. Rzecz jasna, utrzymano nadal "świętą trójcę", ale tym razem nie wydano podręczników na raz, a z mniej więcej półtoramiesięcznym odstępem. Po części dlatego, żeby gracze i prowadzący zdążyli sobie przyswoić spory materiał ("This is how you devour a whale, Doug. One bite at the time"), p części dlatego, że wydatek 150 dolarów na raz mógł odstraszyć klientelę. Kiedy piszę te słowa, obok mnie leży kilka produktów: wydruk D&D Basic, Player's Handbook, D&D Starter Set, Monster's Manual i pierwsza część epickiej kampanii Rise of the Tiamat zatytułowana Hoard of the Dragon Queen. Każdy z nich jest solidnie wydany. Kredowy papier, pełen kolor, twarde okładki raczej nikogo nie dziwią. Zestaw startowy zgodnie z tradycją wydano w formie pudełka. Nie do końca przypadły mi do gustu ilustracje, są zbyt "rozmyte", ale to już kwestia gustu. Sądząc po recenzjach i opiniach jakie czytałem w internecie, jestem w mniejszości.

THE BEST OF...
Czas przyjrzeć się temu, jaka jest ta piąta edycja. Podniosły się głosy, że za mało rewolucyjna... I bogom dzięki, jak uczy przykład 4 edycji, rewolucje niespecjalnie się udają (w prawdziwym życiu zresztą też...). Nadal mamy 6 współczynników, klasy postaci, poziomy, rasy. Nadal mamy do czynienia z mechaniką opartą na d20, punktami życia, umiejętnościami, rzutami obronnymi, ale... te elementy uległy zmianie.

Piąta edycja czerpie pełnymi garściami ze swego dziedzictwa. Z trzeciej zapożycza usystematyzowaną mechanikę (rzucamy k20, im wyżej, tym lepiej), sposób opisania klas postaci i ich możliwości. Czwarta edycja wnosi w wianie systematykę przeciwników i rodzajów różnych rzeczy z jakimi się spotkamy (rodzaje potworów, energii, obrażeń), rzuty obronne przeciw śmierci postaci i okrojoną listę umiejętności. Praktycznie każdy element gry sięga swoimi korzeniami gdzieś głębiej w gąszcz edycji. Ale nie wszystkie.

Nowości jest kilka: sposób traktowania konającej postaci (nie odliczamy już traconych punktów życia, a wykonujemy rzuty obronne przeciw śmierci, zaznaczając na specjalnym torze ich wynik). Proficiency bonus to modyfikator związany z poziomem postaci, dodawany do wszystkich testów, rzutów obronnych w których jesteśmy biegli. Druga nowość, to 6 rzutów obronnych, każdy powiązany ze współczynnikiem podstawowym. Na koniec warto wspomnieć o mechanice Advantage/Disadvantage. Zasada jest prosta, podczas testu rzucamy dwiema k20 i jeśli mamy przewagę, wybieramy wyższy wynik. Gdy okoliczności są przeciwko nam, jesteśmy zmuszeni na gorszy.

W przeciwieństwie do czwartej edycji, w Player's Handbook mamy wszystkie klasy i cały materiał potrzebny do rozegrania kampanii. Podobnie jest w Basic D&D, która choć okrojona (4 klasy i 4 rasy), pozwoli nam bawić się od 1 do 20 poziomu doświadczenia. Zawsze uważałem, że o jakości reguł gry mówi to, czy kupując samą podstawkę dam radę grać dzięki niej do końca wszechświata. Biorąc pod uwagę darmowe rozszerzenia publikowane przez WotC w przypadku samego D&D Basic tak właśnie jest.  Player's Handbook jeszcze bardziej poszerza te możliwości.

POWRÓT KRÓLA
Nowa edycja D&D dokonała wyczynu, który wydawał się niemożliwy. Po latach posuchy i niepowodzeń, strącona z piedestału, gra powróciła na szczyt. Zrzuciła balast gier bitewnych i MMORPG z którymi próbowała konkurować i powróciła do korzeni. Znowu umożliwia nam ratowanie księżniczek, mordowanie potworów, odkrywanie lochów i łupienie skarbów na taką modłę na jaką chcemy. Stała się na powrót grą wyobraźni, którą była, zanim o tym zapomniała.

Piąta edycja jest tą, która powinna była się ukazać w 2000 roku, Oczywiście, to niemożliwe, bo łączy w sobie owoce poszukiwań rozwiązań, jakimi były trzecia i czwarta edycja. Te, podane w formie najbliższej do AD&D 2E stworzyły świetne połączenie. Liczę, że przemyślane wydawanie podręczników (na co się zapowiada), sprawi, że gra nie zestarzeje się i nie zużyje zbyt szybko.

Gorąco zachęcam do zakupu, lektury i gry!